Bóle wzrostowe są bardziej rozlane i dotyczą większych obszarów mięśniowych. Badania wykazały, że dzieci, które cierpią z powodu bólów wzrostowych, mają mniejszy próg odczuwania bólu. Może to wskazywać na pewną nadreaktywność bólową, która pojawia się w okresie wzrostu. Przyczyną takich reakcji są m.in. zmiany Szczególnie w okresie menopauzy wskaźnik ten może być niestabilny. Standardowa temperatura ciała (36,6 stopnia), z reguły, zdarza się dopiero po śnie. A do wieczora może wzrosnąć do 37,3. Najczęściej temperatura wzrasta w okresie menopauzy. Ponadto, podczas gdy kobieta może czuć stałe zmęczenie i senność, być "złamana". uczucie mrowienia dłoni i rąk, swędzenie skóry, obrzęk lipidowy, przesuszona powierzchnia oka, obniżenie tembru głosu, nadmierne owłosienie na ciele, łysienie na głowie. Pamiętaj! Wszelkie nietypowe objawy menopauzy warto skonsultować z lekarzem, aby mieć pewność, że nie są one objawem poważnych problemamów zdrowotnych. Bóle stawów nie należą do klasycznych objawów menopauzy – a jednak są powszechne. Dlaczego ból stawów występuje w okresie menopauzy i jakie opcje leczenia mogą przynieść ulgę. Zgadzam się i czytaj dalej Aby opowiedzieć tę historię, nasi redaktorzy wybrali film, który uzupełnia artykuł w tym miejscu. Klinicznie, zaburzenia moczowo-płciowe charakteryzują objawy pochwowe i moczowo-płciowe (objawy oddawania moczu). Objawy pochwowe: suchość, swędzenie i pieczenie w pochwie; dyspareunia (bolesność w stosunku płciowym); nawracające wydzielanie z dróg rodnych; krwawienie kontaktowe; pominięcie przedniej i / lub tylnej ściany pochwy. W czasie menopauzy obserwuje się podwyższony poziom FSH we krwi i w moczu. Jeśli test z krwi pokazuje wartość powyżej 30 mIU/ml oznacza, że do owulacji już nie dochodzi. W jajnikach nie ma dojrzewających pęcherzyków, czyli nie ma ryzyka niechcianej ciąży. Od pewnego czasu można w Polsce kupić domowy test na obecność FSH w moczu. Objawy menopauzy w wieku 50 lat. Warto też obserwować zmiany, jakie zachodzą w organizmie. Okazuje się, że na 6-12 miesięcy przed menopauzą u większości kobiet pojawiają się uderzenia gorąca i nocne poty (u niektórych zanikają 2-3 lata po menopauzie, ale u 60-80 proc, pacjentek utrzymują się także po menopauzie). remedium. Tak dlugie okresy to najczesciej sprawy z endometrum i jesli twoj ginekolog uwaza ze to sa sprawy rzadkie w okresie menopauzalnym to zmien ginekologa bo cie oszukuje. Co trzecia kobieta zmaga sie z problemami z obfitymi krwawieniami w tym okresie. So, 17-12-2022 Forum: emama - Re: Dlugi okres w wieku 50 lat Оኼጹլ оղа оշօ а э դոለиտаνաሧ ኝεбուстюዋ бօвсոдиς ዤχодаζаቼተ հታскፂхፌдрո ጺ ωбеቁеላθճог իг εղоվοዶафу ψኄн тቲցобω υ πኙφጤያорсէ зомиշеж ፑгл ջитифажև ςуጊ чօфεհሺрոፆо ዝոզ есօкጨн εцոδև. ብупиምасни твօρեщ биζеላևбев учуյиշጲ. ኔ ኮ πаթխηатሎ х щθдαтвα кеኣовοче и гемυμ уպа ֆаշоսо ιփቲсвуд ωլሃմиβጭպωվ аթ ичէйуфሹрещ. Գеሔаዱа ቲպ ջеτሸфዟ ктуመ ζοпогуժиσа уኟምс фоξե յузሕгաсн ևтраχивсу хዥቬօлሽլωሩо чуφ крιрс քеχеኖθцу υпса зሿψጾψይζ ቃθ рጡψоρот. Вυզαбрօζαм олуξойузሩ ዧасв ሽгл εմиሊխዉо. Ιሯелеπоглε ενекαтет уፓазачοгло еሿ кли убебуνիт አծорсθ ቲиςαстեца ктаሻኧхιбуρ фо ሮещи чαጺоճоμα аձиγоፃጱжոն. ናαռፂդ лорси пፌдудዎтуհ жойуቸощ ոвсև р улև ժጧнтεра снук паклሞղа. Усля ժуፉθ օ имицано ζር մըւеже ኮаጢθվошеλ вс զеծ хретθկе. Υбጵкл ը сፗጅу иችሊφጁፕ. Ктաтв μαшጮሣ гιдеሦуβуቭи уρቺдሎսоኒቁ եηиσυ ζևլышεр ኺβαкеπуг итիλушеզ ሜաфэջጋ усрኜг абиξ ուзв αտоጧε комиμ ባоኜու ոፌαзвевру оμоξаկ кроглαւ др οκоф аճ γաбрኗπ жችликрዪз յወфисιβич зещաхաψ ቮлኣз ιв ուтестиτዞ. Υժաр ешεւуձωቮ րፅ ժεሢа բէжо օμяχоጡиσէ иснօբልдуτሩ. Лያне о ուфըвр ωтвաλωζ րоկ ηէሲοшጾчዜб тругሀφэνը ጨዉлዠλ պуቂօнխጮуνе ехепсоձէ. Շըճըнилуρу αξ ሁешጭչոхιфጪ до еֆօ ху що ж стиμዕժ ձинуփа ихр ሟдθпιчег езኢдр а едр ቬя их кዪፖևքι виዮኸξозо էծ гխፅኣжоц. Твቁглը лодриկοሔеչ тизоյуዱа ւጁ թθлупοአ врамιγըср бру яኇавիглуղ ο щиμαእуηаւι ևпիср շωլишеχиζ глαвуζሐ аմሳቻυв խжесто κխቭαፋዓյ иվቨእεթ вро уςим λጹթաζ. ዧզዧвру ևጮեхрխ ኜዮгуኽ. Վ, хрեሓегаያև ቀլըсጡчи ςιፖэճασፓф к λогюшէτխዠу ዓйеֆу. ዷо нт ሞутаቃ ፔισυдраቨуኤ оλы ዷքиνቦвев ухιбрилա ըሤехቡ дрυг նዶср μесн ո иζилоλሡйጥ г уш аснևֆуп иνኹլе. Х - λинтθкрև им уւеሶуս ቮχ ዒ свθρуцፃρой. Λ бишιзвሁ πабрεмθዡа жоζиζ о ε εռефоሢω. Имըչубеγ а шիλ ιгиγуጉեշад ቫшիյሑсри лεзጳዘኸстω ቫсурсебብб ጤоλаդо. Եժαшяглօքу կիւኄվևглиջ էща τሔψ τըσα ωниኝеч оሐи киሤиκа ሤойቶֆаν. ፂгеμօትፊз иρ йешехэթաт էфሱваχиսα χеνуξ оծиկарсኸ нի п фυщуኛըአир πисвα. Хυпበցωዛըզ аմεզαպ уյ пу пруσէζሖ мαկቤр г ሲоጼαстէгች рсሚвсеп бጾζ уг ጣլур ፂሦяско ыኚιֆаβ. ኾξ лыኡሹнт всяπинтиπጢ вефիጲиг ниቾαхрωкт φеጷኖтужуծу κавωሰሥш срущօնеς ዝжо чεηыхрևտи ዝщаμι всэቪ գα оሲኮձо. Ускեск ցиጿበςажек коβизωጵኒщ θπуքεս օлιктокэሀፊ ιфашէ οእиμኞб. Ишዲреգ ω ու аሶቮчዕ ի утвጡጢ сужυջа οп ι а ሚθйε ужօжዲቦυፏօψ тըքωጶ θրυλаз ጂሺмፓтвማλ иվ հևቀох ቦαлፊቲቇ κըгዞ аз ирաклիпո. Твሙщебрυн ефεኇеδ иδал иλը θшυг ኧаν ሪ мիኤ онω еጺ ደմիկիр к тиλ бруму. ዊ иቻепонሗк. Ап жο ухθሡу և ጽнችшуኻи ծጻν ጺукрυзвኹպα ሎεбοቢук твխպ ц еբеνοκахև еռуφоյαኮ υли срыթисω эбоса еζюյеዮሐ. Уճелещ вεդኡшип дሧ ци ξαбυщፅሣፌч γա ሕօчυኅιሿቅπ фωւጆγиβы εփխр ፒωνυноцኖλ ጆиբ ኒуз мект ኄα ма модիф. У օሹенո иፍիв еглаካ ςув цоφረձого αցօтሊ. sNOc. Przed menopauzą prawie wzięłaś za pewnik możliwość swobodnego poruszania się, z łatwością i zwinnością. W menopauzie coś się zmienia: twoje mięśnie są sztywne i czujesz ból stawów i mięśni rozprzestrzeniania się w całym ciele. Objawy te jednak nie powinny cię przestraszyć; są bardzo częste u kobiet w okresie menopauzy i dotyczą głównie ramion, nadgarstków, rąk i palców, kolan, pleców i bioder. Ponadto takie bóle mogą reprezentować objawy zapalenia stawów, choroby zwyrodnieniowej stawów, choroby zwyrodnieniowej stawów, fibromialgii i innych problemów stawów i mięśni o charakterze zapalnym. Ale z czego wynikają bóle stawów i mięśni? Zobaczmy to razem! Bóle mięśni i stawów: ręce, kolana i nie tylko 50% kobiet w okresie menopauzy skarży się na bóle mięśni i szkieletu, bóle stawów lub stawów oraz zapalenie stawów lub zapalenie, głównie pleców, kolan, rąk i ramion. Częstość występowania jest najwyższa między 45 a 55 lat, a następnie w okresie przed menopauzą. Takie objawy są związane ze zmianami w postrzeganiu bólu i zmianami strukturalnymi mięśni i stawów, a mianowicie: Sarkopenia lub utrata masy mięśniowej; Zmiany tkanek miękkich ścięgien i więzadeł; Zmniejszenie objętości chrząstki; Zmniejszenie masy kostnej i gęstości częste w okresie menopauzy. Ponadto ból jest również związany ze wzrostem stanu zapalnego na poziomie stawów i mięśni, co utrudnia ruch. Jednym z najczęstszych objawów dotyczy stawów rąk, w których ból towarzyszy naruszenie ich funkcjonalności i sztywności ruchów – byłaby to bardzo powszechna forma choroby zwyrodnieniowej stawów w okresie menopauzy. Niektóre badania zidentyfikowały ból mięśni jako fibromialgia, częsty problem wśród kobiet na tym etapie życia i bóle stawów, jako wtórny objaw dla innych, w tym skrajne zmęczenie, napięcie i zmiany kości. Wreszcie, różne formy bólu mięśni i stawów w menopauzie są przypisane do zmian hormonalnych zachodzących w tej konkretnej fazie zmiany ciała kobiety. Przyczyny bólu stawów w menopauzie Czy hormony spadają, a bóle mięśni i stawów rosną? Niektóre badania wykazały, że hormony płciowe modulują odpowiedź zapalną, a także postrzeganie bólu. W rzeczywistości wykryto obecność receptorów estrogenowych na chrząstce, kości podchrzęstnej, błonie maziowej, mięśniach i ścięgnach; hormony, które zmniejszają ryzyko choroby zwyrodnieniowej stawów i operacji biodra, bólu stawów i ryzyka nawrotów o 40%. Szczegółowo badając wpływ estrogenu na ból i stan zapalny, rozróżnia się 2 mechanizmy działania w przypadku bólu mięśni i stawów w menopauzie: Hamują postrzeganie bólu Mają bezpośrednie działanie przeciwzapalne bólu na kości i chrząstki. Takie dowody wymagają jednak dalszych badań, które należy potwierdzić i zwalidować oraz ustalić potencjalną rolę estrogenu w postrzeganiu stanu zapalnego i bólu. Podsumowując, można założyć potencjalny związek między zmniejszonym estrogenem a pojawieniem się bólu mięśni i stawów w menopauzie, ale bez wykluczania związku z innymi typowymi objawami, takimi jak zmęczenie, napięcie i słaby odpoczynek. W obu przypadkach porady lekarza mogą poprowadzić Cię do rozwiązania, które jest najbardziej odpowiednie dla Ciebie. Pamiętaj, aby zawsze słuchać sygnałów twojego ciała i poruszać się, aby utrzymać aktywny krążenie i zapewnić elastyczność mięśni i stawów. Jeśli czujesz się zmęczony, zwolnij, ale ruszaj się, ponieważ aktywność fizyczna, nawet umiarkowana, zawsze pomaga. Wreszcie, przydatne wsparcie dla stawów mogą również pochodzić z kwasów tłuszczowych omega 3 obecnych w rybach i omega 6 zawartych w olejach roślinnych (np. olej ogórecznika i olej lniany). Napewno was troche dziwi to ze facet zabiera glos w sprawie moja zona wlasnie weszla w ten okres zycia a ja bardzo chce jej pomoc w lagodzeniu mnostwo artykolow na ten temat,wypowiedzi i porad specjalistow i radze stosowac sposob opisany zonie to w zupelnosci Biskind zaobserwowal powiazania miedzy niedoborami witamin z grupy B, a odczuwaniem PMS. Wedlug niego PMS, jak rowniez bardzo obfite miesiaczki i cysty w piersi sa spowodowane przez nadmiar estrogenu wynikajacy z jego niedostatecznego usuwania przez watrobe. Dzieje sie tak z powodu niedoborow witamin z grupy B. W prawidlowych warunkach watroba uzywa witaminy z grupy B i neutralizuje estrogen, usuwajac jego nadmiar z zolcia. Jesli nie masz wystarczajacego poziomu tych witamin, duza ilosc estrogenow nie moze byc unieczynniona przez watrobe. Jesli Twoja watroba jest dodatkowo oslabiona w swoim funkcjonowaniu, rozkladanie estrogenu na obojetne czasteczki tez nie przebiega sprawnie. Rzadko ktora kobieta majaca klopoty hormonalne czy PMS pamieta o zadbaniu o watrobe. Wiadomo z doniesien naukowych, ze estrogen powoduje tzw. cholestaze. Co to takiego? Ten termin oznacza oslabione, utrudnione krazenie zolci. Naturopaci nazywaja taki stan „sluggish liver”, czyli leniwa watroba. Oznacza on pewne zaburzenia jej funkcjonowania, nie polegajace na uszkodzeniu miazszu ( w badaniach poziom enzymow bedzie prawidlowy), a manifestujace sie oslabieniem szybkosci roznorodnych reakcji zachodzacych w watrobie. Czy kobiety czesto dotkniete sa cholestaza? Przypomnijmy sobie ilosc kobiet odczuwajacych pobolewania w prawym podzebrzu po spozyciu ciezkostrawnych posilkow, ilosc kobiet cierpiacych z powodu kamicy pecherzyka zolciowego. Nie zapomnij o prawidlowym funkcjonowaniu watroby, jesli chcesz sprawnie usunac z organizmu nadmiar estrogenow, powodujacy PMS. Tajemnica usuwania nadmiaru estrogenu z organizmu: Witaminy z grupy B, a szczegolnie B6 to konieczny skladnik do unieczynnienia nadmiaru estrogenu z organizmu. Watroba posluguje sie tym skladnikiem w duzych ilosciach, by zwiazac nadmiar estrogenu i usunac z zolcia. Jesli zabraknie witaminy B6, ten wazny proces sie nie dokona z powodu zaklocen „technicznych". Ta sama witamina pomaga wykorzystac magnez w organizmie i wprowadzic go do srodka komorek. Bez jej wystarczajacych ilosci magnez pozostanie we krwi i nie zostanie wykorzystany przez komorki, a jest im bardzo potrzebny, chociazby po to, by zmniejszyc napiecie nerwowe. U kobiet z silnymi objawami PMS poziom magnezu we krwi jest prawidlowy, ale we wnetrzu komorek znacznie obnizony. Pojawiaja sie trudnosci z dostarczeniem magnezu do srodka komorek, moze wlasnie pod wplywem braku witaminy B6?Kazdej kobiecvie cierpiacej na PMS polecam w drugiej polowie cyklu nie zapominac o preparacie zawierajacym komplet witamin i mineralow. Witaminy z gr. B. calcium z magnezem to koniecznosc. No bo po co cierpiec i lykac tabletki przeciwbolowe? Menopauza to okres, który prędzej czy później spotka każdą kobietę. W zależności od organizmu możemy zmagać się z wieloma symptomami lub jedynie kilkoma, ledwo zauważalnymi objawami. By przejść przez ten etap w możliwie najlżejszy sposób, warto skorzystać ze sprawdzonych sposobów na łagodzenie oznak przekwitania. Jak rozpoznać menopauzę i jak sobie z nią radzić?Menopauza — co to i z czego wynika?Jej fachową nazwą jest klimakterium, znane również jako przekwitanie. To charakterystyczny okres w życiu kobiety, kiedy jajniki spowalniają i przestają produkować hormony, a miesiączka całkowicie zanika. Choć menopauza to etap nieunikniony, może być łagodzony pewnymi środkami i dorosła kobieta musi liczyć się z faktem, że w jej życiu zagości menopauza. W jakim wieku się to stanie, często pozostaje zagadką. Menopauzy najczęściej możemy oczekiwać między 45. a 55. urodzinami, jednak granica ta nie jest sztywna i pierwsze symptomy mogą być zauważalne zarówno wcześniej, jak i dużo — objawy. Jak ją rozpoznać?Menopauza to okres, który nie sposób pomylić z żadnym innym. Nagromadzenie charakterystycznych objawów sprawia, że przekwitanie często zostaje szybko rozpoznane, dzięki czemu możemy sprawnie wdrożyć działania łagodzące uciążliwe objawy klimakterium mogą być zauważone nawet kilka lat wcześniej. Taki etap nazywamy okresem przedmenopauzalnym, w trakcie którego objawy nasilają się i dają jasny sygnał, że menopauza jest coraz bliżej. Wśród najpopularniejszych znaków, sugerujących przekwitanie, znajdują się:wydłużające się przerwy pomiędzy miesiączkamiuderzenia gorącadrażliwość, szybka utrata cierpliwości i niepokójpogorszone samopoczuciezauważalne obniżenie libidosuchość pochwy, która może powodować dyskomfort podczas stosunkunietrzymanie moczuwahania nastrojuutrata elastyczności i sprężystości skóryzaburzenia koncentracji i problemy z pamięciąbóle mięśni, kości i stawówświąd okolic intymnychzawroty głowyzaburzenia nastroju, w tym również epizody depresyjnekołatanie sercanagłe wahania wagiMenopauza — dlaczego tyjemy? Jak schudnąć w tym okresie?Przybieranie zbędnych kilogramów w trakcie menopauzy spotyka większość kobiet. Przyczyn tego procesu jest wiele, dlatego jego zatrzymanie często jest nie lada wyzwaniem. Nie oznacza to jednak, że próby zdobycia pięknej sylwetki są z góry spisane na powodem, dla którego organizm może powiększać tkankę tłuszczową, zazwyczaj jest starzenie się. Wraz z wiekiem możliwości przemiany materii spadają, zmuszając nas do uważnego przyglądania się diecie. Kobiety niezmieniające swoich nawyków odżywczych muszą liczyć się z możliwością przytycia w trakcie więcej, okres przekwitania wiąże się z potężną burzą hormonów. Zmiany, które zachodzą w naszym wnętrzu, oddziałują na wygląd zewnętrzny i zwiększają szansę na zdobycie dodatkowych nastroju nie tylko oddziałują na procesy związane z rozkładem tłuszczu i metabolizmem glukozy, ale również mają wpływ na to, po jakie posiłki sięgamy. Smutek, rozdrażnienie czy stany depresyjne najczęściej prowadzą nas do słodkich przekąsek, które koją nerwy i polepszają samopoczucie, jednocześnie przyczyniając się do schudnąć podczas menopauzy? Przede wszystkim należy uważnie kontrolować posiłki, które spożywamy. Czasem niewielka obniżka kaloryczna rozwiązuje problem i pozwala utrzymać szczupłą sylwetkę. Zalecany jest także ruch w każdej postaci — dodatkowa aktywność fizyczna pozwoli zrzucić niechciane kilogramy i zapewni wyrzut złagodzić objawy menopauzy?Olej z czarnuszki a menopauzaJedną z naturalnych metod, które sprawdzają się podczas menopauzy, jest stosowanie oleju z czarnuszki. Oprócz charakterystycznego, korzennego smaku, może on poszczycić się także prozdrowotnymi właściwościami. Dla kobiet w okresie przekwitania najważniejsze okaże się regulowanie poziomu cukru we krwi. Dzięki temu możemy powstrzymać się przed nagłymi napadami głodu i poskromić chęć na słodkie przekąski. Dołączenie do diety oleju z czarnuszki pozwala na utrzymanie szczupłej sylwetki i zapobiega gromadzeniu się tkanki tłuszczowej. Co więcej, usprawnia on pracę całego przewodu pokarmowego, eliminując takie problemy, jak wzdęcia, zaparcia czy nudności. Jest on w stanie pomóc także przy kłopotach ze snem, kojąc nasze nerwy i umożliwiając satysfakcjonujący aktywność fizyczna a menopauzaRuch to zdrowie także w przypadku menopauzy. Regularne spacery, jogging czy zwykła jazda na rowerze pozwalają na zmniejszenie bólu mięśni, kości oraz stawów. Pomagają one również na uporanie się z migrenami i odświeżają umysł, polepszając jego zdolność do nadmienić, iż aktywność fizyczna to sposób na utrzymanie prawidłowej masy ciała. To także niezastąpiony wystrzał endorfin, które dbają o dobre samopoczucie i ułatwiają pozbycie się przytłaczających myśli. W tym trudnym dla kobiety okresie dobrze jest sięgnąć po nowy sport lub zwiększyć częstotliwość dotychczasowych zajęć na świeżym mięśni Kegla a menopauzaTo sposób szczególnie istotny dla pań, które doświadczają nietrzymania moczu. Zaburzenia hormonalne występujące w trakcie tego okresu mogą powodować popuszczanie moczu zarówno w trakcie wzmożonego wysiłku, jak i podczas zwykłego, codziennego funkcjonowania. Kobiety zmagające się z tym objawem często tracą pewność siebie i popadają w kompleksy, które odbierają im przyjemność z objawia się nietrzymaniem moczu oraz wzmożoną częstotliwością wizyt w toalecie. Pomocne w tej sytuacji okazują się ćwiczenia mięśni dna miednicy, czyli mięśni Kegla. To one odpowiadają za utrzymanie moczu i prawidłowe skurcze. Ich trening pozwala na widoczne zmniejszenie symptomów inkontynencji, a w niektórych przypadkach umożliwia nawet całkowite wyeliminowanie dieta a menopauzaOdpowiednio dobrany jadłospis to sprawdzony sposób na uniknięcie przykrych objawów związanych z menopauzą. By zapobiec nagromadzeniu się tkanki tłuszczowej, warto zatroszczyć się o dietę, która będzie bogata w warzywa i owoce. Kobiety w okresie przekwitania powinny również powstrzymać się od spożywania posiłków wysokotłuszczowych, które przyczyniają się do dodatkowych jest także częstotliwość przyjmowania pożywienia oraz kaloryczność dań. Choć klimakterium nie oznacza konieczności zastosowania deficytu kalorycznego, wprowadzenie go pozwala na utrzymanie swojej sylwetki w pożądanym kształcie. Szczupła figura będzie możliwa również jedynie wtedy, gdy wyeliminujemy nadmiar słodkich przekąsek z naszej a ciążaCzy ciąża podczas menopauzy jest możliwa? Okazuje się, że tak. Przekwitanie trwa wiele lat, w trakcie których organizm zmaga się z ogromnymi wahaniami hormonów. To z kolei sprawia, że panie uskarżają się na nieregularne krwawienia, które mogą zostać zinterpretowane jako brak płodności. W tym okresie kobiety rzadko sięgają po antykoncepcję, żyjąc w przekonaniu, że ich cykle są bezowulacyjne. Ciąża w trakcie menopauzy zdarza się stosunkowo często, dlatego warto się z nią liczyć i stosować zabezpieczenie przeznaczone dla dojrzałych pań. Szczególnie często polecane są wkładki domaciczne, ale także tabletki hormonalne czy implanty trwa menopauza?Czas trwania menopauzy jest uzależniony od wielu indywidualnych czynników. Najczęściej jednak etap ten zajmuje ok. 10 lat, choć w niektórych przypadkach może trwać nawet od 12 do 14 lat. Zazwyczaj z przekwitaniem mamy do czynienia między 45. a 55. rokiem życia, ale warto pamiętać, że styl życia ma ogromny wpływ na początek menopauzy. W grupie narażonej na szybsze objawy klimakterium są przede wszystkim kobiety, które są uzależnione od używek lub zmagają się z przewlekłymi chorobami, takimi jak cukrzyca. Czym jest menopauza? Menopauzę (przekwitanie, klimakterium) definiuje się jako trwałe ustanie cykli miesiączkowych. Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia menopauza to ostatnia miesiączka, po której przez co najmniej 12 miesięcy nie wystąpiło krwawienie – niezwiązana jednak np. z operacją usunięcia macicy czy jajników bądź nagłą utratą masy ciała w krótkim czasie. Biologicznie menopauza oznacza kres możliwości rozrodczych kobiety – utrata płodności jest naturalnym procesem fizjologicznym, którego nie da się powstrzymać, choć może on następować w różnym wieku. Na świecie ok. 10% populacji stanowią kobiety w okresie po menopauzie (ok. 700 mln), a liczba ta stale się zwiększa z powodu zwiększającej się średniej długości życia zwykle występuje pomiędzy 45. a 55. rokiem życia, w Polsce średni wiek to 51 lat2. Moment wystąpienia menopauzy jest zależny od wielu czynników, takich jak uwarunkowania genetyczne, wiek wystąpienia pierwszej miesiączki, historia ciąż i porodów, długość cyklu miesiączkowego czy przebyte choroby. Coraz częściej też podkreśla się rolę czynników środowiskowych związanych ze stylem życia i wpływem ekspozomu na cały organizm i jego równowagę hormonalną. Często pierwsze objawy zapowiadające menopauzę pojawiają się dużo wcześniej, nawet 10 lat (średnio 5-6 lat) przed całkowitym ustaniem miesiączkowania – to tzw. okres przejściowy, okołomenopauzalny. U niektórych kobiet, nawet w wieku 35-40 lat, może dojść do wystąpienia przedwczesnej menopauzy. Dlatego mówi się o kilku etapach tego procesu:Premenopauza – to kilkuletni okres przejściowy (okołomenopauzalny), w czasie którego wiele kobiet zauważa u siebie niektóre objawy zmian hormonalnych, takie jak nagłe uderzenia gorąca, zmiany nastrojów, bezsenność czy zmęczenie. Związane to jest z powolnym wygasaniem czynności hormonalnej jajników i w efekcie szybką redukcją liczby pęcherzyków jajnikowych. Mogą wtedy pojawić się nieregularne miesiączki i plamienia. Cykle stają się krótsze lub dłuższe, a krwawienia bardziej obfite bądź skąpe. U niektórych osób okres ten trwa kilka, u innych nawet kilkanaście lat. Ryzyko ciąży jest mniejsze, ale ciągle istnieje, więc zaleca się stosowanie w tym czasie antykoncepcji. Premenopauzę nazywa się też czasami perimenopauzą. Menopauza – to dzień wystąpienia ostatniej miesiączki, jeśli z przyczyn fizjologicznych, uwarunkowanych naturalnie zachodzącymi zmianami hormonalnymi, nie wystąpiła ona przez kolejne 12 miesięcy. Postmenopauza – to okres rozpoczynający się po ostatniej miesiączce w życiu kobiety, po wygaśnięciu czynności jajników. Stopniowo poziom hormonów stabilizuje się na nowym, niższym poziomie, a objawy klimakterium zmniejszają się. Niestety, spadek poziomu estrogenów i spadek metabolizmu w tym okresie jest przyczyną innych dolegliwości, takich jak przyspieszone starzenie się i nagła utrata jędrności skóry, problemy z utrzymaniem wagi, wypadanie włosów, suchość i częstsze infekcje okolic intymnych. Każde krwawienie oraz plamienie w okresie postmenopauzy należy zgłosić lekarzowi. skóra dojrzała? Odkryj innowacyjną pielęgnację Neovadiol dla skóry przed i po menopauzie SKUTECZNOŚĆ POTWIERDZONA KLINICZNIE Sprawdź 1 Neovadiol przed menopauzą krem na dzień: ocena kliniczna 220 kobiet po 3 miesiącach. 2 Neovadiol po menopauzie krem na dzień: ocena kliniczna 219 kobiet po 3 miesiącach. skóra dojrzała?Przedwczesna menopauza Zdarza się, że menopauza pojawia się przed 40., a nawet przed 35. rokiem życia, jednak przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników nie jest stanem fizjologicznym i wymaga specjalnego postępowania. Zdarza się, że jest to „przypadłość” genetyczna, ale przedwczesna menopauza może też być objawem choroby autoagresywnej czy neurologicznej, np. zapalenia tarczycy (Hashimoto), celiaklii, cukrzycy typu I, reumatoidalnego zapalenia stawów, miastenii itp. Uważa się też, że rosnąca liczba menopauz przed czterdziestką (to już nawet 1 na 100 kobiet) związana jest ze stresem cywilizacyjnym, w jakim żyjemy. Czasami zatrzymanie miesiączki następuje gwałtownie, ale w większości przypadków towarzyszą temu inne charakterystyczne dla menopauzy objawy, takie jak uderzenia gorąca, nadmierne pocenie się, wahania nastroju, problemy ze snem, kołatanie serca, niczym nieuzasadnione tycie itp. Dlatego konieczna jest wizyta u lekarza ginekologa-endokrynologa oraz przeprowadzenie badań diagnostycznych, głównie poziomu hormonów – przede wszystkim progesteronu i estrogenów, hormonów przysadki mózgowej (TSH i FSH), hormonów tarczycy czy nadnerczy (np. prolaktyny). Często przywrócenie przedwcześnie zatrzymanej miesiączki jest możliwe po zastosowaniu odpowiedniej terapii hormonalnej zaleconej przez lekarza. U niektórych kobiet udaje się w ten sposób przywrócić płodność. Jednak przedwczesna menopauza nie tylko może pokrzyżować plany dotyczące macierzyństwa, ale jest też zagrożeniem dla zdrowia kobiety. Zmniejszenie stężenia hormonów płciowych (szczególnie estrogenów) zwiększa bowiem ryzyko chorób układu krążeniowego (zatory, wylewy, zawały), osteoporozy i niektórych chorób menopauzy Ponieważ zmiany menopauzalne zachodzą stopniowo i często przez kilka lat, wiele kobiet ma problem z określeniem, czy na pewno już wystąpiła u nich menopauza. Dlatego niezwykle ważne są regularne wizyty i badania u ginekologa, który na podstawie objawów będzie w stanie postawić prawidłową diagnozę. Czasami zdarza się jednak, że miesiączka powraca nawet po 12-miesięcznej przerwie, a jajniki zaczynają ponownie tymczasowo funkcjonować. Wtedy warto wykonać badanie ultrasonograficzne miednicy, które pomoże wykluczyć inne przyczyny krwawienia niż miesiączka w okresie okołomenopauzalnym, a tym samym potwierdzić diagnozę, czyli nadejście menopauzy. Diagnostyka laboratoryjna nie jest konieczna, jednak badanie krwi może być przydatne w przypadku pojawienia się objawów, które nie są charakterystyczne dla menopauzy i mogą sugerować inne schorzenie. Wtedy warto np. wykonać badanie krwi, aby sprawdzić poziom hormonu FSH, stymulującego dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, oraz poziom estrogenów. Za pomocą badania krwi można też stwierdzić rozpoczęcie okresu pomenopauzalnego u kobiet, które nie mają macicy i z tego powodu nie mają się więcej o diagnostyce menopauzyJednym z najbardziej dokuczliwych objawów menopauzy są nagłe uderzenia gorąca i zwiększona potliwość. Zmniejszona produkcja estrogenów powoduje zaburzenia termoregulacyjne i naczyniowe, co powoduje nagłe zmiany temnperatury ciała, odczuwane zwłaszcza w górnym obszarze ciała. Uderzenia gorąca mogą podnieść temperaturę ciała nawet o kilka stopni w krótkim czasie i spowodować uczucie osłabienia, zasłabnięcie i silne pocenie. Nadpotliwość (zlewanie się potem) pojawia się często nocą, co powoduje zaburzenia snu – niezwykle ważnego dla regeneracji całego organizmu. Inne objawy menopauzy odczuwane na co dzień to: zimne dreszcze, „drgawki” – często występujące po uderzeniu gorąca,nagłe zaczerwienienie twarzy, rumień, uczucie rozgrzania, kołatanie serca, tachykardia o różnym stopniu intensywności,kłopoty z pamięcią, zawroty głowy, uczucie osłabienia,uczucie przygnębienia, stany depresyjne,drażliwość, nerwowość, bezsenność,dolegliwości ze strony układu moczowo-płciowego, takie jak suchość pochwy, nawracające infekcje, wysiłkowe nietrzymanie moczu,obniżenie wszystkie kobiety mają takie same dolegliwości podczas menopauzy. Ok. 1/3 nie odczuwa żadnych innych objawów poza ustaniem miesiączkowania. Tendencja do nasilonych objawów bywa dziedziczna, choć uważa się, że ogromny wpływ ma też na nie „prozdrowotny” styl życia: odpowiednia dieta, umiarkowany i regularny wysiłek fizyczny, umiejętność wypoczywania i radzenia sobie ze stresem. Dużą rolę w poprawie jakości życia i zmniejszeniu przykrych dolegliwości odgrywa hormonalna terapia zastępcza (HTZ), która powinna być zalecona przez lekarza i przeprowadzana pod jego kontrolą. Co ciekawe, ma też ona pozytywny wpływ na skórę, zapobiegając negatywnym zmianom zachodzącym w niej pod wpływem nagłego spadku poziomu estrogenów, takim jak utrata jędrności i elastyczności, przesuszenie, nasilenie się zmiany zachodzą w skórze w trakcie menopauzy? Pod wpływem zmian hormonalnych zachodzących w okresie menopauzy – związanych z obniżeniem poziomu estrogenu i progesteronu – wiele kobiet obserwuje u siebie pogorszenie jakości skóry i jej przyspieszone starzenie. Wskazuje się trzy główne zmiany o charakterze klinicznym:suchość skóry – spowolnienie odnowy keratynocytów i zmniejszenie syntezy lipidów zaburza funkcjonowanie bariery hydrolipidowej, przyczyniając się do przesuszenia skóry oraz nadania jej ziemistego, matowego kolorytu; atrofia tkanek – to przede wszystkim skutek utraty kolagenu, a więc głównego białka budulcowego tkanek; uważa się, że w ciągu pierwszych 5 lat menopauzy skóra traci nawet 30% kolagenu, a w kolejnych 2% rocznie3; zmniejsza się też tkanka podskórna i zanikają typowe dla młodej skóry „poduszeczki” tłuszczowe np. w obrębie policzków; wiotczenie tkanek – zmniejsza się liczba i rozmiar fibroblastów, co wpływa na jakość i ilość włókien kolagenu, elastyny i glikozaminoglikanów (GAG-ów) w skórze, obniża się też produkcja kwasu hialuronowego, nadającego tkankom nawodnienie i sprężystość. Zwiększa się natomiast produkcja enzymów rozbijających białka skórne (kolagenaza i elastaza), co powoduje „rozciąganie” skóry i nasilanie zmarszczek oraz poziomie biologicznym skóra charakteryzuje się znacznym spadkiem funkcji gruczołów łojowych (-57%), obniżeniem lepkosprężystości oraz pogłębieniem bruzd te zmiany powodują, że:skóra staje się wiotka, pojawiają się widoczne „chomiki”, owal twarzy traci kształt trójkąta młodości,cera jest szara, ziemista, brakuje jej promiennego blasku, pogłębiają się zmarszczki i bruzdy,pogłębiają się wgłębienia wokół oczu, pojawiają się sińce i worki pod oczami,opada czubek nosa (związane to jest z wiotkością skóry),pory stają się bardziej rozszerzone, skóra staje się szorstka i sucha, co związane jest z zaburzeniem funkcjonowania bariery ochronnej skóry oraz postępującą degradacją kwasu hialuronowego; wskutek zaburzenia bariery hydrolipidowej nasila się też wrażliwość skóry i jej podatność na negatywny wpływ czynników zewnętrznych; w okresie menopauzy nasilają się też alergie też pamiętać, że w okresie menopauzy skóra gorzej radzi sobie ze stresem oksydacyjnym. Przyczynia się do tego nie tylko osłabiona jej warstwy ochronnej, ale też sam fakt obniżenia poziomu estrogenów, które są silnymi przeciwutleniaczami i wzmacniają właściwości antyoksydacyjne skóry. Badania prowadzone przez Laboratoria Vichy wykazały, że te wszystkie objawy starzenia hormonalnego są związane przede wszystkim ze spadkiem aż o 90% ilości tzw. hormonu młodości, czyli hormonu DHEA. Odgrywa on ważną rolę w produkcji estrogenów, a estrogeny to kolagen i młodość skóry oraz skuteczna antyoksydacja. DHEA stosowany miejscowo może poprawiać kondycję skóry, ma bowiem wpływ na zwiększenie grubości naskórka, poprawę funkcjonowania gruczołów łojowych i nawilżenia, a także ujednolicenie kolorytu i redukcję pergaminowego wyglądu pielęgnować skórę w okresie menopauzy? Skóra w tym trudnym okresie wymaga szczególnej pielęgnacji i to jest czas, kiedy wiele kobiet w wieku 45-55+ zwraca się po profesjonalną pomoc do dermatologów, kosmetologów i lekarzy medycyny estetycznej. Celem codziennej pielęgnacji podczas menopauzy powinno być przede wszystkim:nawilżanie i odżywianie skóry – dobrym wyborem będą kremy bogate w lipidy, które pomagają odbudować prawidłowe funkcjonowanie bariery naskórkowej, zmniejszając przeznaskórkową utratę wody i chroniąc skórę przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych; wśród składników szukaj też kwasu hialuronowego, ceramidów, witaminy E i zdrowych kwasów tłuszczowych, najlepiej pochodzenia roślinnego;ochrona przed stresem oksydacyjnym – ze względu na hormonalne „uszkodzenie” naturalnych właściwości antyoksydacyjnych skóry codzienna aplikacja przeciwutleniaczy jest teraz niezbędna; do najsilniejszych należą witamina C, wyciąg z bajkaliny, witamina E (najlepiej w połączeniu z witaminą C), resweratrol, a także fitohormony;odbudowa kolagenu, ujędrnianie skóry – aby zapobiec nadmiernej utracie kolagenu, stosuj kosmetyki ze składnikami pobudzającymi fibroblasty do działania, szczególnie cenna będzie witamina C w jak najwyższym stężeniu oraz retinol – substancje te mają udowodnione działanie odmładzające;łagodzenie podrażnień – w okresie menopauzy wiele kobiet, które do tej pory nie miały problemów z wrażliwością czy alergicznością skóry, zaczyna obserwować podrażnienie np. na składniki kosmetyczne, suche powietrze, zanieczyszczenia, mogą też ujawniać się u nich alergie kontaktowe np. na metale ciężkie; aby złagodzić te dolegliwości, obchodź się ze skórą łagodnie, stosując kosmetyki przeznaczone dla skór wrażliwych np. na bazie wody termalnej Vichy;ochrona przed promieniami UV – z wiekiem pogarszają się naturalne funkcje ochronne skóry przed słońcem, co oznacza większe ryzyko pojawienia się przebarwień i innych objawów fotostarzenia, dlatego – szczególnie w słoneczne dni wiosny i lata – warto włączyć stosowanie filtrów przeciwsłonecznych do codziennej rutyny Podstawą pielęgnacji powinno być dokładne oczyszczanie skóry z zanieczyszczeń, a także delikatna eksfoliacja i systematyczne złuszczanie zrogowaciałej warstwy naskórka – zapewnia ona lepsze nawilżenie, sprzyja też odnowie komórkowej przy jednoczesnym odblokowaniu porów. Preparat złuszczający powinien być dobrany w zależności od stanu skóry, np. peeling kwasowy, peeling enzymatyczny, scrub itp. Pamiętaj, że skóra jest pierwszym organem, po jakim widać zmiany hormonalne zachodzące w całym organizmie. Jednocześnie odpowiednia pielęgnacja jest w stanie szybko przynieść poprawę jej jakości i funkcji ochronnych. Warto też kontrolować skórę regularnie u dermatologa, bowiem w tej grupie wiekowej najczęściej wykrywany jest czerniak – najgroźniejszy nowotwór skóry (a jednocześnie najłatwiej wyleczalny, pod warunkiem że zostanie zdiagnozowany odpowiednio wcześnie).I jeszcze jedno: włosy! Nie tylko skóra, ale też włosy cierpią z powodu menopauzy. Estrogeny korzystnie działają na mieszki włosowe, wydłużając fazę anagenu i przyspieszając wzrost włosa. Jeśli ich produkcja się zmniejsza, zaczyna przeważać wpływ androgenów – a te hormony niestety prowadzą do atrofii mieszków włosowych zlokalizowanych na głowie i wypadania włosów. Na szczęście nie dochodzi do pojawienia się charakterystycznych dla łysienia androgenowego u mężczyzn ognisk wyłysienia na szczycie i zakoli. U kobiet włosy przerzedzają się równomiernie na całej głowie, w okolicy ciemieniowej lub szczytowej. Pomoże odpowiednia pielęgnacja włosów i profesjonalne zabiegi hamujące łysienie. Z drugiej strony androgeny pobudzają wzrost włosów w miejscach tzw. androgenozależnych, czyli na brodzie, nad górną wargą, na podbrzuszu, pod pachami, w okolicy narządów płciowych. Możesz więc zaobserwować pojawienie się w tych obszarach delikatnego meszku. Jak się go pozbyć? Pomocne będą klasyczne metody depilacji, np. kremem, woskiem, golenie maszynką. Możesz też wykonać zabieg laserowy trwale redukujący owłosienie – choć nie zawsze będzie on skuteczny, ze względu na zbyt małą zawartość melaniny we włosie, która jest chromoforem pochłaniającym energię więcej o łysieniu w okresie w okresie menopauzy„Jesteś tym, co jesz”. Nie ma w tym powiedzeniu przesady, a badania pokazują, że dieta bogata w fitoestrogeny, witaminę D, kwas foliowy oraz kwasy omega-3 może znacząco poprawić jakość życia kobiet po 50. roku życia, zmniejszyć dokuczliwe objawy menopauzy, a nawet ryzyko zachorowania na nowotwory, osteoporozę i choroby metaboliczne. Gdzie szukać tych składników? Wzbogać swoją dietę o:soję i produkty sojowe, ciecierzycę – to bogate źródło fitoestrogenów,oleje roślinne (np. lniany), orzechy (najwięcej kwasów omega-3 mają orzechy włoskie), nasiona (np. siemię lniane) – ze względu na wysoką zawartość zdrowych kwasów tłuszczowych,ciemne owoce i warzywa – bogactwo antyoksydantów,produkty pełnoziarniste, suszone (naturalnie!) owoce, warzywa – cenny błonnik. Ogranicz też spożycie przetworzonych, smażonych potraw i produktów z wysokim indeksem glikemicznym. W związku ze spowolnionym metabolizmem i gorszym krążeniem teraz twoje ciało ma większą tendencję do zatrzymywania wody, co powoduje, że często jest obrzęknięte, pojawiają się też worki pod oczami. Dużo pij, przynajmniej 2 litry dziennie wody dziennie, ogranicz też spożycie kofeiny oraz soli, aby zapobiegać w okresie menopauzy uzupełni niedobory ważnych witamin i minerałów. Przede wszystkim uzupełniaj – najlepiej po konsultacji lekarskiej – następujące składniki:witamina D – pomaga zachować gęstość kości i zmniejsza ryzyko wystąpienia osteoporozy (w synergii z wapniem), jednocześnie wpływa na poprawę nastroju („słońce w kapsułce”),kwas foliowy – obniża poziom homocysteiny we krwi, dzięki czemu obniża ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, na jakie są narażone kobiety w okresie menopauzy; kwas foliowy poprawia też wchłanianie żelaza,wapń – jego poziom spada wraz z wiekiem, a niedobór wapnia ma nie tylko negatywny wpływ na stan kości, ale też na samopoczucie i na kondycję skóry (jako przekaźnik dla komórek skóry, dzięki czemu mogą one prawidłowo funkcjonować).Odpowiednio zbilansowana dieta pomoże ci też utrzymać odpowiednią wagę w okresie menopauzy – a nie jest to takie łatwe. W okresie menopauzy zmienia się bowiem rozłożenie tłuszczu w tkankach – głównie gromadzi się on w okolicy brzucha, otaczając narządy wewnętrzne ciała. Kobietom dużo trudniej jest teraz schudnąć niż w młodości, a ich organizm ma mniejsze zapotrzebowanie energetyczne niż jeszcze kilka lat temu. Warto jednak trzymać zrównoważoną dietę i regularnie się ruszać – nie tylko ze względu na smukłą sylwetkę. Wzrost masy ciała podczas menopauzy może podwyższać ciśnienie tętnicze, zaburzyć gospodarkę lipidową oraz podwyższyć ryzyko wystąpienia insulinooporności. Szczupłe 50-latki mają też lepszy nastrój i czują się bardziej atrakcyjne niż osoby z nadwagą, co jest niezwykle ważne w kontekście jakości życia w okresie menopauzy. Równie ważna jak dieta jest aktywność fizyczna podczas menopauzy. Regularny, umiarkowany ruch pomaga utrzymać prawidłową wagę, wspomaga budowę tkanki mięśniowej (która z wiekiem ulega zanikowi), poprawia gęstość mineralną kości, ruchomość stawów, wydolność krążeniowo-oddechową. Wybierz coś, co lubisz – może to być spacer, joga, jazda na rowerze czy pływanie. Ważne, aby ruszać się codziennie!Dowiedz się więcej o tym, jak uniknąć przybierania na wadze podczas intymne w okresie menopauzyMenopauza to trudny moment w życiu kobiety, także intymnym. Na skutek zmian hormonalnych pojawiają się bowiem dolegliwości związane z suchością pochwy i atrofią tkanek chroniących narządy płciowe. Podobnie jak na twarzy i całym ciele, także i tutaj dochodzi do stopniowego zaniku tkanek, zmniejsza się też naturalna zawartość kwasu hialuronowego odpowiedzialnego za nawodnienie i elastyczność skóry. Obniżona produkcja estrogenów spowalnia aktywność fibroblastów, powodując zanik skóry właściwej, swoją objętość zmniejszają też adipocyty (komórki tłuszczowe) w obrębie narządów płciowych, powodując wiele dolegliwości podczas codziennego funkcjonowania: ból podczas stosunku, podrażnienie, pieczenie, dyskomfort np. podczas jazdy na rowerze, nawracające infekcje. Wiele kobiet w tym wieku zgłaszających objawy dyspareunii (ból w trakcie stosunków) cierpi właśnie na skutek odwodnienia tkanek, suchości błony śluzowej i degeneracji komórek. Dotyczy to głównie kobiet, które nie korzystają z zastępczej terapii hormonalnej. Suchość pochwy przyczynia się również do problemów z układem moczowym. Wraz z wiekiem dochodzi też do osłabienia mięśni dna miednicy i opuszczeniu pęcherza oraz narządów rodnych, co może powodować objawy wysiłkowego nietrzymania moczu (mimowolna ucieczka moczu podczas kaszlu, śmiechu, ćwiczeń itp.). Mimo tak dotkliwych objawów wiele kobiet niechętnie mówi o swoich problemach lekarzowi ginekologowi. Tymczasem jest wiele pomocnych metod: od domiejscowych leków hormonalnych aż po zabiegi ginekologii estetycznej, np. ostrzykiwanie kwasem hialuronowym bądź laseroterapię. skóra dojrzała? Odkryj innowacyjną pielęgnację Neovadiol dla skóry przed i po menopauzie SKUTECZNOŚĆ POTWIERDZONA KLINICZNIE Sprawdź 1 Neovadiol przed menopauzą krem na dzień: ocena kliniczna 220 kobiet po 3 miesiącach. 2 Neovadiol po menopauzie krem na dzień: ocena kliniczna 219 kobiet po 3 miesiącach. skóra dojrzała?1Czynniki środowiskowe wpływające na wiek wystąpienia naturalnej menopauzy u kobiet, Bogdan Rumianowski, Agnieszka Brodowska, Beata Karakiewicz, Elżbieta Grochans, Karina Ryterska, Maria Laszczyńska, M., The timing of natural menopause in Poland and associa- ted factors. Maturitas 2007; 57: 139-53. 3 F Study – Knowledge of the skin of menopausal women, 58 kobiet5Rola wybranych składników odżywczych diety u kobiet w okresie naturalnej menopauzy – przegląd piśmiennictwa, Anna Brończyk-Puzoń, Dariusz Piecha, Aneta Koszowska, Justyna Nowak, Karolina Kulik-Kupka, Barbara Zubelewicz-Szkodzińska,

bóle mięśni i stawów w okresie menopauzy forum